اکران مستند ما اقتصاد دانیم در دانشگاه شیراز +گزارش تصویری

همانطور که پیشتر گفتیم مستند ما اقتصاد دانیم در تاریخ 31 فروردین 1394 در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه شیراز اکران شد.در ادامه گزارش تصویری از استقبال دانشجویان برای دیدن این مستند را قرار داده ایم.

 اکران مستند "ما اقتصاد‌دانیم، لطفا حرفی از واقعیت نزنید" همراه با جلسه نقد و بررسی با حضور دکتر روح‌الله شهنازی عضو هیات علمی بخش اقتصاد دانشگاه شیراز در تاریخ 30 فروردین 94 با حضور دانشجویان برگزار گردید.

پخش این مستند شور و هیجانی را در بخش اقتصاد دانشگاه شیراز به پا کرد. در و دیوار دانشکده پر بود از پوسترهایی  که روی آن نوشته بود "ما اقتصاد‌دانیم، لطفا حرفی از واقعیت نزنید" دانشجویان  اقتصاد   حرف دلشان را در این پوستر می‌دیدند و منتظر اکران مستند بودند. بعد از پخش مستند نیز بعضی از اساتید در کلاسشان در مورد مستند  و بحث صوری گرایی در اقتصاد  صحبت کردند. در ادامه خلاصه ای از سخنرانی دکتر شهنازی در این جلسه را آورده ایم.

دکتر شهنازی فرمالیسم را صوری‌گرایی در اقتصاد معرفی کرد و گفت: این که نگرش ما در اقتصاد به صورت صوری‌گرایی می‌باشد یعنی، کمتر به واقعیت توجه می‌کنیم و  بیشتر به سراغ تئوری پردازی بدون پشتوانه واقعی می‌رویم.

ایشان اشاره کردند: تئوری‌های اقتصاد در حال حاظر عمدتا این ویژگی را دارند که در شرایط انتزاعی ساخته می‌شوند و دلیل این امر آن است که روش‌هایی که در قدیم با آن‌ها تئوری‌سازی اقتصادی انجام می‌گرفته استقرا گرایی و ابطال پذیری بوده که به دلیل ایراداتی که داشته‌اند این متدولوژی به سمت متدولوژی‌های آکسیماتیک رو آورده است.

دکتر شهنازی افزودند: این روش‌ها نیازی به شناسایی واقعیت ندارند و مشکلی که این روش‌ها دارند صوری‌گرایی است که در متدولوژی به آن خود مختاری نظری می‌گویند چرا که این تئوری‌ها وابسته به واقعیت نیستند و اصلا مهم نیست که به واقعیت وابسته باشند.در اقتصاد خرد چنین کاری انجام می‌گیرد.

دکتر شهناری با اشاره به اینکه تئوری‌ها در شرایط آکسیماتیک طراحی می‌شوند و در چهارچوب فروض خود همیشه بر قرار‌اند و ابطال ناپذیراند گفت: حتی اگر در واقعیت درست نباشند، گفته می‌شود این تئوری در این شرایط جواب نداده است در نتیجه ابطال نمی‌شود مگر اینکه فروض آن را عوض کنیم.

مسئله بعدی از نظر ایشان این است که هر کس توانسته در حدود ابتدایی و یا پیشرفته ریاضیات را بداند، به راحتی می‌تواند خود را تئوریزیسین اقتصادی معرفی کند و آن تئوری ضعیف عقلایی خود را پشت بنای عظیم ریاضی که ایجاد کرده بپوشاند و جبران کند. به همین دلیل است که در بخش زیادی از تحلیل‌های اقتصادی، ما مسائل ریاضی حل می‌کنیم نه مسائل اقتصادی.

به گفته‌ی وی در مجلات اقتصادی و خصوصا اقتصاد سنجی کنونی در دنیا هدف اصلی آن‌ها حل مسئله اقتصادی نیست، بلکه استفاده از روش‌های پیشرفته مورد نظر است حتی اگر به مسائل اقتصادی نپرداخته باشند و اگر مقاله‌ای مسئله اقتصادی را با روش‌های قدیمی حل کند، مورد قبول واقع نمی شود.

دکتر شهنازی نظر خود را پیرامون این مسئله این گونه ارزیابی می‌کنند که هدف اصلی اقتصاد کنونی حل مسائل اقتصاد نیست بلکه جهت دهی انسان به سمت انسان‌هایی است که با آکسیم‌هایی طراحی شده‌اند که هدف آن‌ها ساخت انسان ایده‌آل سرمایه‌داری است. در هر نقطه‌ای این سیاست‌ها اجرا شوند، انسان‌ها به سمت آن انسان ایده‌آل حرکت می‌کنند. در نتیجه با این استدلال می‌توان گفت افزایش یافتن منفعت طلبی شخصی در کشور ایران بعد از انجام هر برنامه توسعه نسبت به زمانی که صحبت از اجرای اولین برنامه توسعه بود، قابل مقایسه نیست و به شدت افزایش پیدا کرده و در صورت صحت این ادعا، اقتصاد سرمایه‌داری به هدف خود رسیده است.

وی با اشاره به مباحث مطرح شده در این مستند می‌گوید: این مباحث همگی در مقام نفی است نه در مقام اثبات؛ چرا که اگر این مسائل و تئوری‌ها را بپذیریم باید جایگرین داشته باشیم و یک تئوری سازی جدید. لذا این‌ها شناخت مشکل است نه حل آن، زیرا ما راه حلی تاکنون برای این مشکل نداریم. حتی دارندگان نوبل‌های اقتصادی که در این مستند هستند نیز با وجود اطلاع از این موضوعات، خود یکی از افرادی هستند که بیشترین استفاده از فرمالیسم اقتصادی را می‌کنند.

وی گفت: اقتصاد ایران با دو مشکل مواجه است که اولین آن‌ها فرمالیسم بوده که مشکل عام علم اقتصاد است و کشور ما به تنهایی با آن مواجه نیست، و دیگری مختص کشور ما بوده و آن صوری‌گرایی بیش از حد است. خصوصا در بخش آموزش اقتصاد؛ زیرا مسائلی را می‌خوانیم که به آن دست پیدا نکرده‌ایم و مباحث، ترجمه‌ای است حتی در حد سر فصل دروس. به عنوان مثال بخش عمده درآمدهای ما نفت است ولی چرا در دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، اقتصاد نفت را نمی‌خوانیم و همین طور مالیات و غیره.

دکتر شهنازی دلیل وقوع این پدیده را در ایران این‌گونه ذکر کردند: نسل اولی که اقتصاد را وارد کشور کرده، اقتصاد ترجمه‌ای را آورده که متناسب با کشور مبدا بوده و این شیوه آموزش نسل به نسل ادامه یافته است.

ایشان در آخر به این نکته اشاره کردند که اقتصاددانان ما به دنبال حل مسئله نبوده‌اند به عنوان مثال قبل از این که رهبری مسئله اقتصاد مقاومتی را مطرح کنند، هیچ کدام از اقتصاددانان ما به دنبال حل این معضلات نبوده و منتظر بودند فرد دیگری مسائل را شناسایی کند و به آن‌ها بگوید.

در ادامه گزارش تصویری از این مراسم را آورده ایم.