اکران مستند ما اقتصاددانیم در کلاس اقتصاد ایران دکتر فیض پور

ما اقتصاددان ها دچار تنبلی شدیم. به جایی که خوب باشیم، سعی می کنیم خوب به چشم بیاییم. هر مسئله ای را با عنوان «این پیش فرض است و بحث ندارد!» ترک می کنیم و توقع داریم تئوری هایمان به واقعیت نزدیک باشد.

پس از اعلام ثبت نام اکران دانشجویی مستند «ما اقتصاددانیم،لطفا حرفی از واقعیت نزنید» در دانشگاه های مختلف، «دکتر محمد علی فیض پور» استادیار عضو هیئت علمی دانشکده ی اقتصاد دانشگاه یزد و دارنده چندین مقاله ی علمی پژوهشی در حوزه ی اقتصاد صنعتی و بازار کار، اقدام به اکران این مستند در کلاس «اقتصاد ایران» خود در دانشگاه یزد کردند.

در پی این اکران که با حضور دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده نیز همراه شد، بحث های صمیمانه و در عین حال بی سابقه ای در سالن اجتماعات دانشکده اتفاق افتاد.

پس جای واقعیت کجاست!؟

در اولین اظهار نظر، آقای کاظمی، دانشجوی مقطع دکترای اقتصاد گفت: به نظر من در ایران اقتصاد دان نداریم، حتی اقتصاد خوان هم نداریم! بسیاری از اساتید با مطالب روز آشنا نیستند و نهایت کارشان این است که به مقالات 2013 ارجاع بدهند.

وی افزود: قرار بود از ریاضی برای ساده سازی مسائل استفاده کنیم اما ناگهان دیدیم که ریاضی سرتاپای علم ما را گرفته و در هر مسئله مجبوریم «بقیه ی عوامل را ثابت فرض کنیم»! پس جای واقعیت کجاست!؟

ریاضی ابزاری برای تحلیل بهتر!

پس از کاظمی، استاد فیض پور با تشکر از عوامل سازنده ی مستند گفت: در مقطع دکترا که در دانشگاه نیوکاسل انگلستان بودیم، ماهی از سال نمی گذشت که جلسات این چنینی بین دانشجویان و اساتید و حتی مسئولین اقتصادی آنجا برگزار نمی شد! به بهانه ی این مستند و درکلاس اقتصاد ایران توانستیم بالاخره این سد را بشکنیم و در این سطح به گفتگو بپردازیم.

استادیار دانشکده ی اقتصاد دانشگاه یزد افزود: با اینکه خیلی موافق حرف اصلی مستند که می گوید ما ریاضی زده شده ایم، نیستم، اما یک نظر تکمیلی دارم و آن این است که دانشجویان و اساتید ما نمی توانند از ریاضی ابزاری برای دستگاه تحلیل خود بسازند. این ضعف بزرگی است.

ما دچار فرمالیسم افراطی هستیم!

در عین این اظهار نظر فیض پور، رحیمی، دیگر دانشجوی دکترای اقتصاد گفت: من با حرف مستند موافقم. ما دچار فرمالیسم افراطی هستیم. اقتصاد ما نه در فروض و نه در مصادیق با اقتصاد آمریکا سنخیت ندارد. ما داریم در ایران زندگی می کنیم اما قرابتی با مفهوم نرخ بهره نداریم. هر قدر هم تا کنون در این مورد بحث شده است به جایی نرسیده است و دلیل آن این است که مبانی که می خوانیم سرمایه داری است و نه اسلامی و نه حتی ایرانی!

در پاسخ به صحبت های رحیمی، استاد فیض پور با تاکید بر سخنی از دکتر مؤمنی در مستند گفت: ما به فروض اقتصاد دانان آمریکایی واقف نیستیم و بدون دانستن آنها به پیاده سازی دست می زنیم. این نتیجه ی خوبی برای ما نخواهد داشت.

به جایی که خوب باشیم، سعی می کنیم خوب به چشم بیاییم.

پس از این، دکتر حبیب انصاری سامانی، استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه یزد با معرفی کتاب «اقتصاد به مثابه ی مذهب» به نقد اقتصاد جریان اصلی(مین استریم) پرداخت و فروض اولیه ی آن را با فروضی که یک اقتصاد دان ایرانی و مسلمان باید در نظر بگیرد متفاوت دانست.

انصاری سامانی افزود: ما اقتصاددان ها دچار تنبلی شدیم. به جایی که خوب باشیم، سعی می کنیم خوب به چشم بیاییم. اگر بخواهیم قالب متعارف جریان اصلی را بشکنیم، به جای تفاخر به قالب های فرضی خودمان که بعضا برچسب اسلامی هم بر آن می زنیم، باید آنها را به کار بگیریم.

وی در ادامه گفت: به خاطر اینکه این تنبلی در ما رسوخ کرده است، هر مسئله ای را با عنوان «این پیش فرض است و بحث ندارد!» ترک می کنیم و توقع داریم تئوری هایمان به واقعیت نزدیک باشد. مهمترین و اصلی ترین پیش فرضی که در آن باید تجدید نظر بشود، «عقلانیت اقتصادی» است. پیشنهاد من به شما دانشجویان این است که پیرامون موضوع «هترودوکس اکونومیک» مطالعه کنید.

ما دچار سانسور ارزش ها در اقتصاد هستیم!

در پایان این جلسه، ابوالفضل شفیعی دانشجوی کارشناسی اقتصاد صنعتی در گله ای از اساتید دانشکده گفت: همواره به ما می گویند «بحث ارزشی نکنید!» این باعث حل مسئله نیست، بلکه فرار از مسئله است.

شفیعی افزود: فرگوسن در مقدمه ی کتاب اقتصاد خرد می گوید اقتصاد دانان نباید ارزش ها را قاطی تحلیل های خود کنند اما وظیفه دارند برای رسیدن ارزشهای حاکم بر جامعه ی خود تلاش کنند و راه را برای رسیدن به آنها هموار کنند. اما در عمل تضاد و تعارض را شاهدیم. در جامعه ی ما ربا منفور است اما اساس اقتصاد را بر این مسئله می بینیم. در جامعه ی ما عدالت اجتماعی تعریف متفاوتی دارد اما کسی مد نظر نمی گیرد. جهان  بینی معیشتی ما متفاوت است اما اقتصاد دانان ما از قبول این مسائل استنکاف می کنند. ما دچار نوعی سانسور ارزش ها در اقتصاد خود هستیم و تنها دلیلش ممانعت اساتید و عدم اطلاع و دغدغه مندی کافی دانشجویان است.